از تاریخچه بدن انسان چه می دانید؟! - ایران عکس

امیر کرمیان| چرا ما به همین شکلى که هستیم وجود داریم؟ دست انسان چه چیزى را با بال یک مگس به اشتراک دارد؟ آیا پستان ها، غده هاى عرق و فلس به نوعى با هم ارتباط دارند؟

براى بهتر فهمیدن ساختار داخلى بدن مان و ردیابى منشأ بسیارى از بیمارى هاى شایع امروزی باید به منابعى پیش بینى نشده روى آوریم، یعنى کرم ها، مگس و حتى ماهى ها.

نیل شوبین رئیس موضوع تاریخ طبیعى فیلد و استاد کالبدشناسى در دانشگاه شیکاگو است که در آنجا به عنوان معاون کار می نماید. شوبین در دانشگاه کلمبیا، هاروارد و دانشگاه کالیفرنیا در برکلى تحصیل نموده است و در شیکاگو زندگى می نماید.

او کاشف فسیل ماهى تیکتالیک، حد واسط میان ماهى ها و خزندگان است - حلقه مفقوده اى که عنوان اصلى خبرهاى دنیا در آوریل سال 2006 بود- او داستان تکامل را با ردیابى اندام هاى بدن انسان در میلیون ها سال پیش از این بازمی گوید.

روش او در این کتاب این است که فرایند تکامل تک تک اندام ها مانند گوش، چشم و دست ها را در جانوران دنبال می نماید و به وضوح نشان می دهد که چگونه اندام هاى ما از اندام هاى ساده جانوران ساده تر شکل یافته و پیچیده تر شده است؛ مدت هاى زیادى پیش از آنکه اولین موجودات بر زمین پا بگذارند.

شوبین با بررسى فسیل ها و دى ان ای آن ها به ما نشان می دهد که دست هاى ما واقعا شبیه باله ماهیان است، سر ما مانند ماهیانِ بى آرواره ای است که سال هاى زیادى است منقرض شده اند و بخش هاى عمده اى از ژنگان ما و کارکردشان شبیه کرم ها و باکترى هاست. نیل شوبین باعث می گردد که خود و دنیا مان را در پرتو کاملا جدیدى ببینیم.

ماهى درونى شما نوشته دانشورزانه اى است در بهترین حالت آن، روشنگر، قابل فهم و با اشتیاقى فراوان گفته می گردد.

نیل شوبین درباره علت نوشتن این کتاب می گوید: در طى تابستان دومین سال اداره این درس که در قطب شمال کار می کردیم، من و همکارانم فسیل ماهیانى را پیدا کردیم که بینش جدید و نیرومندى را درباره هجوم ماهى ها به خشکى در بیش از 375 میلیون سال پیش ارائه می داد. آن کشف و ورود من به آموزش کالبدشناسى انسانى باعث شد که من رابطه عمیقى را کاوش کنم. آن کاوش این کتاب شد.

او در ادامه می افزاید: دو میلیارد سال تاریخ براى زندگى امروزه ما چه معنا دارد؟ پاسخ به پرسش هاى اساسى که با آن روبه رو هستیم -درباره طرز کار درونى اندام های مان و صندلی ما در طبیعت- از فهمیدن این نکته به دست می آید که چگونه بدن و ذهن ما از بخش هایى پیدا شده است که با موجودات زنده دیگر به اشتراک داریم.

من چند چیز زیباتر یا از نظر فکرى عمیق تر از یافتن مبنایى براى انسانیت خودمان و چاره اى براى بسیارى از بیمارى هایى که دچارش هستیم و درون بعضى از فروتن ترین موجوداتى که تا به امروز بر این سیاره زیسته اند جاى دارند، می توانم تصور کنم. نیل شوبین می گوید: استخوان هاى ماهیان باستانى می تواند راستا معرفت درباره این باشد که ما کى هستیم و چگونه این طور شدیم.

ما درباره بدن خودمان از جاهاى به ظاهر عجیب می آموزیم، که از فسیل هاى کرم ها و ماهیان به دست آمده از صخره هاى اطراف دنیا تا دى ان اى تقریبا هر جانور زنده کنونى روى زمین متفاوت است.

ولى این موضوع اعتماد مرا در این مورد شرح نمی دهد که چرا بقایاى اسکلت هاى گذشته -و نیز بقایاى ماهیان- نشانه هایى در باره ساختار اساسى بدن هاى ما ارائه می دهد. چگونه می توانیم وقایعى را که میلیون ها سال و در بسیارى از موارد میلیارد ها سال پیش از این اتفاق افتاده است، به تصور درآوریم؟ متأسفانه، شاهدى وجود ندارد؛ هیچ یک از ما وجود نداشته است.

درواقع موجودى که صحبت کند یا دهان داشته باشد یا حتى سر داشته باشد براى بیشتر این مدت وجود نداشته است. حتى بدتر از آن، جانورانى که در آن زمان وجود داشتند، مدت زمانى طولانى است که مرده و دفن شده اند و بدن آن ها به ندرت باقى مانده است.

اگر توجه کنید که بیش از 99 درصد همه گونه هایى که تا به امروز زندگى نموده اند، اکنون منقرض شده اند و فقط بخش بسیار کوچکى به شکل فسیل حفظ شده اند و حتى بخش کوچک ترى پیدا شده اند، آن گاه هرگونه کوششى براى دیدن گذشته مان از همان ابتدا محکوم به شکست است.

فسیل هاى درون این لایه هاى سنگى از یک نوع پیشروى تبعیت می نمایند، لایه هاى پایینى حاوى گونه هایى هستند که به کلى با انواع لایه هاى بالاتر تفاوت دارند. اگر ما بتوانیم یک ستون سنگى را که تمامى تاریخچه حیات را داشته باشد استخراج کنیم، می توانیم ردیف خارق العاده اى از فسیل ها را پیدا کنیم.

پایین ترین لایه ها شواهد نمایان کمى از حیات را خواهند داشت. لایه هاى بالاى آن ها اثر ردیف گوناگونى از موجودات شبیه ژله ماهى دارند. لایه هاى باز هم بالاتر موجودات داراى اسکلت، ضمایم و اعضای گوناگونى، مانند چشم ها را دارند. بالاى آن ها لایه هاى حاوى اولین جانوران داراى ستون مهره ها هستند و به همین ترتیب ادامه دارد.

لایه هاى حاوى اولین انسان ها باز هم بالاتر است. البته یک ستون واحد که حاوى تمامى تاریخچه زمین باشد وجود ندارد.

بلکه صخره هاى هر منطقه روى زمین نماینده فقط بخش کوچکى از زمان است. براى به دست آوردن تصویر کلى، با مقایسه خود صخره ها و فسیل هاى درون آنها، ما احتیاج داریم که همه قطعات را کنار هم بگذاریم، درست مانند اینکه یک جورجورک عظیم را درست می کنیم.

فسیل ها یکى از ردیف هاى عمده مدارکى است که ما از آن ها استفاده می کنیم تا خود را بشناسیم (دیگرى ژن ها و جنین هاست).

در خاتمه و به نقل از نیل شوبین می توان گفت: همان طور که برنامه فضایى شیوه نگرش ما را به ماه تغییر داد، دیرین شناسى و ژنتیک نیز در حال تغییر دادن شیوه اى هستند که ما به خود می نگریم. همچنان که بیشتر یاد می گیریم، آنچه را که زمانى دور و غیر قابل دسترس بود، در حد درک و فهم ما می گردد.