بیش فعال ترین جاسوس تاریخ دنیا! - ایران عکس

جواد نوائیان رودسری| روایت هایی که از اقدامات جاسوس های مشهور نقل می گردد، معمولاً هیجان یک داستان پیچیده پلیسی را دارد؛ مجموعه ای از اقدامات متهورانه با چاشنی زیرکی و ذکاوت. با وجود این، فکر نمی کنم تا به حال هیچ جاسوسی به اندازه کلاوس فوکس توانسته برای علاقه مندان به ماجرا های جاسوسی، اعم از واقعی و داستانی، شگفت انگیز باشد.

اعجوبه ای با ظاهر مظلوم و خونسرد که در رقابت تسلیحاتی میان دو ابرقدرت شرق و غرب، نقش اصلی را ایفا کرد و در واقع جهان را به چالش رقابت هسته ای کشاند. هانس بیته، هموطن کلاوس که برنده جایزه نوبل فیزیک سال 1967 شد، فوکس را مردی می داند که جهت تاریخ را عوض کرد و این ادعا به هیچ وجه گزافه نیست.

کلاوس فوکس در مدت 77 سال عمر خود، با فعالیت های جاسوسی اش، دست کم چهار کشور را صاحب بمب اتمی کرد. خدا می داند که اگر روزی مدارک سری مربوط به وی منتشر گردد، آن وقت چه اقدامات خطرناک دیگری به سیاهه فعالیت های او افزوده خواهد شد؛ اما فعلاً، آن چه را که دست به نقد وجود دارد، برایتان نقل می کنم تا با این جاسوس عجیب و غریب، اما کمتر شناخته شده، بیشتر آشنا شوید.

کوشش برای انکار ملیت

کلاوس امیلی ژولیوس فوکس، 29 دسامبر سال 1911 (7 دی 1290) در شهر روسلزهایم به جهان آمد؛ در خانواده ای عجیب و غریب که در آن سابقه خودکشی و اسکیزوفرنی وجود داشت؛ مادر و خواهر کلاوس، به همین دلیل خودکشی نموده بودند!

با این حال، این سابقه ژنتیکی باعث نشد تا استعداد وی در زمینه فیزیک نظری مخفی بماند. پدرش که یک کشیش پروتستان بود، در دانشگاه لایپزیک تدریس می کرد و کلاوس نیز در همین دانشگاه، به تحصیل در رشته فیزیک پرداخت. او بعد ها و با روی کار آمدن حزب نازی، به انگلیس رفت و دکترای فیزیک خود را از دانشگاه بریستول گرفت.

درست در همین زمان بود که با تشکیلات اسلحه سازی سری انگلیسی ها، سر و سری پیدا کرد و توانست اعتماد آن ها را جلب کند. اما این اعتماد دوامی نداشت؛ انگلیسی ها او را به کانادا فرستادند و در یک کمپ تحت نظر قرار دادند.

شاید اگر کوشش استادش پروفسور بورن، رئیس کارگروه سلاح های سری در لندن نبود، کلاوس را هرگز به بریتانیا برنمی گرداندند؛ اما او استعدادی داشت که دیگران از آن بی بهره بودند.

ورود به پروژه های سری آمریکا و انگلیس

کلاوس در سال 1940 به انگلیس برگشت و بالاخره در سال 1942 تابعیت انگلیسی گرفت؛ اما بعد ها معلوم شد که همچنان دوست داشته است آلمانی بماند! یک سال بعد، شهرت کلاوس فوکس به آمریکا رسید و مقامات این کشور که در کنار کانادا و انگلیس به دنبال ساخت بمب هیدروژنی بودند، کلاوس را به آمریکا دعوت کردند.

او به ینگه جهان رفت و در پروژه فوق سری منهتن مشغول به کار شد. پروژه ای که در نهایت به آزمایش نخستین بمب اتمی انجامید. فوکس به دلیل نقشی که در موفقیت این پروژه داشت، به آزمایشگاه ملی لس آنجلس منتقل شد و در کنار اوپنهایمر که از او به عنوان پدر بمب اتمی یاد می نمایند، تحقیق را ادامه داد.

کلاوس یکی از معدود کسانی بود که تقریباً از تمام جزئیات آزمایش ها باخبر بود. با این حال، به نظر می رسید که حقوق پروژه تحقیقاتی، جوابگوی احتیاج های اقتصادی کلاوس نبود؛ چرا که او بعد از مدتی تردید، تصمیم گرفت برای شوروی که سخت به دنبال اسرار فعالیت های اتمی آمریکا بود، نقش یک جاسوس عظیم را برعهده بگیرد؛ دست و دلبازی روس ها باعث ترغیب کلاوس به این کار شد.

کلید خوردن پروژه جاسوسی عظیم

بین سال های 1947 تا 1950، کلاوس فوکس به جاسوسی برای روس ها مشغول بود. مقامات آمریکایی که از پیشرفت سریع شوروی در زمینه ساخت سلاح های هسته ای شگفت زده شده بودند، احتمال جاسوسی را بالا می دانستند، اما اصلا به ذهن شان نمی رسید که کلاوس، با آن ظاهر مظلومانه و قیافه آرام، به این کار دست زده باشد؛ به علاوه آمریکایی ها کلاوس را زیرنظر داشتند، اما حرکت مشکوکی از وی ندیده بودند.

با این حال، در تمام این مدت، الکساندر فِکْلیسوف جاسوس خبره شوروی، با وی در ارتباط بود و نه تنها اسرار ساخت سلاح هسته ای را از کلاوس گرفت، بلکه آمار دقیقی از حجم اورانیوم آمریکایی ها به دست آورد که تعداد تقریبی بمب اتمی آن ها را نشان می داد.

آشنایی کلاوس با فکلیسوف، در سفر تحقیقاتی فوکس به انگلیس رخ داد. بالاخره آمریکایی ها در سال 1951 به کلاوس مشکوک شدند. او بازداشت شد، اما مدارک علیه وی کافی نبود. با این حال، دادگاه برای او مجازات غیرمنتظره 14 سال زندان را در نظر گرفت؛ به این امید که در این مدت مدرک جدیدی پیدا گردد؛ اما نشد!

ایالات متحده در سال 1959، مجبور شد کلاوس را آزاد کند و او که تابعیت انگلیسی داشت، بلافاصله به بریتانیا رفت و از آن جا، مخفیانه به آلمان شرقی گریخت.

مغازه ای که باز ماند!

همه فکر می کردند که ماجرای کلاوس فوکس و جاسوسی او با فرار وی به زادگاهش تمام شده است، اما او ول کن ماجرا نبود. مدت کوتاهی پس از ورود به آلمان، روس ها دوباره به سراغش رفتند و این بار، کلاوس به آن ها مشاوره فنی داد و همزمان برای رفتن به چین و شرکت در بلندپروازی های هسته ای مائو نیز، با سفارت این کشور وارد مذاکره شد.

چندی بعد، آمریکایی ها خبر ورود او به پکن را شنیدند. کلاوس در طراحی بمب اتمی چین نیز فعالیت کرد. شاید می خواست با این روش، از آمریکایی ها انتقام بگیرد؛ ولی احتمالاً پولی که به دست می آورد، مهم تر از تمام این توهمات بود!

او پس از سرانجام پروژه چینی ها، به آلمان شرقی بازگشت و گفت که اصلاً، از اول هم دوست داشته است برای کشورش بمب بسازد! به این ترتیب، مقامات آلمان شرقی، با حمایت شوروی، کلاوس را به عنوان رئیس پروژه تحقیقات اتمی آلمانی ها منصوب کردند و وی تا سرانجام عمر در این سمت ماند. کلاوس فوکس در سال 1988 (1367 خورشیدی) در شهر سدن آلمان درگذشت و در قبرستانی واقع در برلین به خاک سپرده شد.

منبع: روزنامه خراسان