کاشفان مقبره توت عنخ آمون چه کسانی بودند؟ - ایران عکس

هاروارد کارتر، باستان شناس بریتانیایی اغلب به عنوان کسی شناخته می گردد که مقبره توت عنخ آمون را کشف نموده است، اما کمتر کسی از هویت مصریانی که نقش مهمی در این اکتشاف بزرگ داشتند، آگاه است.

به گزارش لایوساینس، نمایشگاهی که با عنوان توت عنخ آمون: کاوش آرشیو در کتابخانه بادلین دانشگاه آکسفورد برگزار شده است، عکس هایی از مصریانی که مقبره توت عنخ آمون، نام دارترین فرعون را کشف نموده اند، با هدف معرفی آن ها در سطح دنیا به نمایش گذاشته شده است.

عکس های این نمایشگاه مصریان را در حال اجرا بسیاری از مراحل کاوش باستان شناسی این مقبره و بعلاوه، پزشک مصری که در کالبدشکافی مقبره توت عنخ آمون نقش داشت را به تصویر می کشد. یک عکس دیگر پسری را نشان می دهد که بعضی از جواهرات فرعون توت را بر تن نموده است و در عکس دیگری گروهی از باستان شناسان آمریکایی و اروپایی درحالی دیده می شوند که در نزدیکی محل کاوش مشغول صرف ناهار هستند و مصریان برای آن ها غذا تهیه نموده اند.

به گفته مسؤولان برگزاری این نمایشگاه، مردم از نام بسیاری از مصریانی که در کاوش این مقره نقش داشتند آگاه نیستند. دنیلا روزنو، یکی از محققان دانشگاه آکسفورد در این باره گفت: ما فقط نام چهار نفر از کاوشگرانی که با کارتر همکاری کردند را می دانیم؛ چراکه او از این افراد در مقاله اش نام برده و از آن ها تشکر نموده است نام این افراد احمد جریجار (Ahmed Gerigar)، جاد حسن (Gad Hassan)، حسین ابو عواد و حسین احمد است.

او بعلاوه گفت: ما از هویت محمد صالح حمدی بک آگاه هستیم. او یک پزشک مصری بود که در کالبدشکافی توت عنخ آمون شرکت داشت. حسین عبدالرسول پسری که وظیفه تدارکات را بر عهده داشت نیز بر اساس بعضی از روایات از جمله نخستین افرادی بود که مقبره را پیدا نموده است. در بیشتر موارد، مسؤولان برگزاری این نمایشگاه نمی توانند مصریان حاضر در عکس ها را شناسایی نمایند.

شماری از مصرشناسان در تبادل نظر با لایوساینس اظهار نموده اند که کارتر دیدگاه استعمارگرانه ای داشت. زاهی حواس ـ وزیر سابق آثار باستانی مصر ـ نیز به این مسئله اشاره نموده که کارتر به خوبی با مصریان رفتار نمی کرد. او در ایمیلی به لایو ساینس گفت: یکی از بزرگترین اشتباهات کارتر نحوه برخوردش با مصریان بود. او به هیچ یک از مقام های مصری اجازه نداد از مقبره توت عنخ آمون بازدید نمایند، اما طوری برنامه ریزی کرد که اتاقک دفن و تابوت دان را به همراه اعضای گروهش و همسران آن ها باز کند.

حواس بعلاوه به این نکته اشاره نمود که این اتفاق تنش بین کارتر و وزیر وقت آثار باستانی مصر را افزایش داد تا این که درنهایت کارتر از کاوش در سال 1924 میلادی مرخص شد. پس از وقوع تغییراتی در دولت مصر در سال 1925 میلادی، بار دیگر به کارتر اجازه داده شد تا کاوش در این محوطه باستان شناسی را از سر بگیرد.

پیش از آن، در سال 1922 میلادی، مصر اعلام استقلال از بریتانیا کرد، اما بریتانیا همچنان به طور قابل توجهی بر این کشور تاثیرگذار بود.

پیتر در مانوئلیان، استاد رشته مصرشناسی دانشگاه هاروارد در بخشی از کتاب قدم زدن در میان فراعنه نوشته است: برای مصریان که کوشش می کردند به استقلال واقعی دست پیدا نمایند، این مسأله که مقبره توت عنخ آمون در دست خارجی ها باشد آزاردهنده بود.

حواس، وزیر سابق آثار باستانی مصر بیان نمود: امروزه، این مصریان هستند که کاوش های مهم باستان شناسی را رهبری می نمایند و انجام می دهند. اکنون گروه های خارجی کاوش های ما و فعالیت های ما را تحسین می نمایند. ما با گروه های خارجی مشکل نداریم، اما می توانیم با آن ها رقابت کنیم.

بر اساس یکی از روایت ها، پسر نوجوانی که وظیفه تهیه تدارکات را برای اعضای گروه باستان شناسی بر عهده داشت و پیش تر به او اشاره شد، حسین عبدالرسول نام داشت و این مقبره را کشف نموده است. حواس، وزیر سابق آثار باستانی مصر با اعضای خانواده رسول صحبت نموده و به لایوساینس گفته است که این روایت را باور می نماید.

حواس بیان نمود: بسیاری از مردم این داستان را باور نمی نمایند، اما من تحقیق کردم، خانواده او را دیدار کردم و می دانم که این حقیقت دارد.

حواس با شیخ علی عبدل رسول، عموزاده این پسر، همکاری داشته است. به گفته این باستان شناس مصری، در زمان کشف این مقبره، حسین 12ساله بود و شغلش تأمین آب برای اعضای گروه بود. مردم به او یاری می کردند آب را در ظرفی بریزد و سپس او این ظرف ها را از طریق الاغ به اعضای گروه می رساند. وقتی او به محوطه باستان شناسی می رسید، همراه دیگر اعضای گروه، گودال های کم عقی را حفر می کرد تا ظرف های آب را در آن گودال ها قرار دهند. یک روز وقتی او مشغول حفر یکی از این گودال ها بود، مقبره توت عنخ آمون را پیدا کرد.

کارتر در ازای این کار و به عنوان پاداش، از حسین عکسی گرفت که در آن حسین با گردنبندی از مقبره توت عنخ آمون دیده می شد. حواس، باستان شناس مصری می گوید: حسین گاهی اوقات این داستان را برای بازدیدنمایندگان معبد رامسس دوم تعریف می کرد.

با این حال، همه کارشناسان با این داستان متقاعد نشده اند. کریستینا ریگز، استاد رشته تاریخچه فرهنگ بصری در دانشگاه دورام در سال 2020 در یادداشتی نوشت که به نظر می رسد این روایت نخستین بار در سال 1978 منتشر شده باشد، یعنی زمانی که توماس هووینگ، مدیر وقت موزه هنر متروپولیتن درباره این داستان در کتاب توت عنخ آمون: داستان ناگفته نوشت. هووینگ این داستان را از خاطرات منتشرنشده لی کیدیک نوشته است که مدیر برنامه تور سخنرانی سال 1924میلادیِ هاوارد کارتر در آمریکای شمالی بود.

بر اساس تحقیقات ریگز، عکسی که در آن حسین با گردنبند توت عنخ آمون دیده می گردد، در اواخر سال 1926 میلادی گرفته شده است که با گفته های حسین و خانواده او مغایرت دارد؛ چراکه بر اساس گفته های آن ها در زمانی که عکس در سال 1922 میلادی گرفته شده است، حسین 12 ساله بوده است.

امروزه، گروه های باستان شناسی به سرپرستی مصری ها کاوش هایی در سراسر این کشور انجام می دهند. حواس نیز به همراه گروهی از باستان شناسان کاوش در دره پادشاهان را بر عهده دارد.