4 خاصیت جالب ژلاتین برای سلامتی که نمی دانستید
به گزارش ایران عکس، احتمالا همه شما با ژلاتین آشنا هستید و اگر آشپز یا قناد باشید، حتما چندین بار از آن در تهیه غذاهای مختلف استفاده نموده اید. ژلاتین در واقع نوعی پروتئین با کاربردهای فراوان است و از آن به علت خواص دارویی، درمانی و آشپزی استفاده می نمایند. این ماده از منابع مختلف حیوانی و چند نوع گیاه مشتق می گردد.
بعضی افراد از ژلاتین به علت فواید زیادش برای سلامتی استفاده می نمایند؛ بعضی از کاربردهای ژلاتین برای بهبود سلامت بدن عبارت است از: پیری پوست، آرتروز، پوکی استخوان، ناخن های ضعیف و شنماینده، مدیریت وزن و اسهال. هرچند که شواهد علمی کمی وجود دارند که واقعیت این موضوع را اثبات نمایند.
در این مطلب از خبرنگاران مگ همراه ما باشید تا با فواید، عوارض و کاربردهای این ماده بیشتر آشنا شویم.
ژلاتین چیست؟
شاید برایتان سوال گردد که ژلاتین از چی درست میشه؛ ژلاتین در واقع نوعی محصول ساخته شده از کلاژن نیمه هیدرولیز شده است که از استخوان ها، مفاصل و دیگر انواع بافت پیوندی حیوانات گرفته می گردد. به طور معمول، ژلاتین از گاو و خوک تهیه می گردد، اما منابع دیگری هم مثل مرغ، ماهی، جلبک و سایر موجودات دریایی وجود دارند.
ژلاتین شفاف و بی مزه است که معمولا به همین علت از آن برای ساخت کپسول های دارویی یا افزودنی در بعضی غذاها استفاده می گردد. ژلاتین به غذاهایی مثل ژله، کیک بافتی پایدار و جویدنی مانند می دهد.
از آنجایی که ژلاتین از کلاژن (نوعی پروتئین) به دست می آید، می توان گفت که این ماده به طور کامل از پروتئین ها و آمینواسیدها تشکیل شده است؛ البته آمینواسیدهای موجود در آن بسته به منبع سازنده آن متفاوت خواهند بود. اما به طور معمول، ژلاتین حاوی پرولین، هیدروکسی پرولین و گلیسین است که سه آمینواسید اصلی موجود در کلاژن هستند.
یک قاشق غذاخوری از ژلاتین حاوی مواد مغذی زیر است:
| ماده مغذی | اندازه |
| کالری | 23 |
| پروتئین | 6 گرم |
| کلسیم | 4 میلی گرم |
| آهن | 0/08 میلی گرم |
| منیزیم | 1/5 میلی گرم |
| فسفر | 3 میلی گرم |
| پتاسیم | 1 میلی گرم |
| سدیم | 14 میلی گرم |
| مس | 0/2 میلی گرم |
| کولین | 3 میلی گرم |
| سلنیوم | 3 میکروگرم |
| فولات | 2 میکروگرم |
خواص ژلاتین چیست؟
مکمل های ژلاتین باید به وسیله یک فرد متخصص مثل پزشک یا داروساز به شما تجویز شوند. هیچ نوع از مکمل های ژلاتین برای پیشگیری، بهبود یا درمان بیماری مورد استفاده قرار نمی گیرند.
در بیشتر موارد، ژلاتین به علت ترکیبات پروتئینی و آمینواسیدی اش مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعات زیادی روی انواع مختلف ژلاتین برای آنالیز ویژگی های آن از جمله اثرات آنتی اکسیدانی، ضد فشار خون، ضد سرطان، ضد پیری پوست (آسیب های پوست ناشی از نور خورشید) و کاهش دهنده کلسترول انجام گرفته است. البته این ویژگی ها به طور کامل به وسیله تحقیقات رده بالا تایید نمی شوند، زیرا بیشتر مطالعات در محیط آزمایشگاهی صورت گرفته اند و نه روی انسان.
اما به هر حال، در ادامه چند مورد از فواید ژلاتین را برایتان شرح می دهیم:
1. بهبود زخم و سایر مسائل پوستی
همان طور که می دانید، ژلاتین از کلاژن ساخته شده است؛ کلاژن فراوان ترین پروتئین موجود در پوست انسان است. به همین علت، بعضی تحقیقات نشان می دهند که مصرف ژلاتین می تواند به بهبود زخم ها و مسائل پوستی یاری کند.
بر اساس یک آنالیز تخصصی در سال 2021، ژلاتین می تواند یک گزینه عالی برای ترمیم زخم باشد. محققان بر این باورند که ژلاتین با پوست انسان بسیار سازگار است (البته آزمایش بالینی درباره این موضوع انجام نشده است). بیشترین مدارک موجود از اثر ژلاتین بر بهبود و ترمیم سریع تر زخم ها، برگرفته از مطالعات آزمایشگاهی است.
یک سری از تحقیقات نشان داده اند که انواع خاصی از ژلاتین می تواند به کاهش علائم پیری پوست، از جمله خطوط ظریف و چین و چروک یاری کند.
یک مطالعه یک ساله بر روی موش ها، معین کرد که موش ها بر اثر تغذیه از ژلاتین دریایی باعث افزایش ضخامت پوست و تراکم کلاژن در آن شد. یک مطالعه دیگر معین کرد که ژلاتین ساخته شده از ماهی اقیانوس آرام می تواند اثر محافظتی از پوست در برابر نور مضر خورشید داشته باشد.
2. سلامت استخوان ها
تحقیقات زیادی در این مورد وجود ندارد، اما از آن جایی که ژلاتین از کلاژن ساخته شده، حاوی مواد مغذی است و می تواند به سلامت استخوان ها یاری کند. در یک مطالعه، اثر 2 مدل از ژلاتین بر روی تراکم استخوان ها (BMD) در موش ها را آنالیز کرد. نتایج نشان داد که ژلاتین دریایی و خوک، تراکم استخوان ها را بهبود بخشیده و شنمایندگی استخوان ها را در موش ها کاهش می دهد.
در یک مطالعه دیگر، تاثیر ژلاتین بر سلامت استخوان ها مورد آنالیز نهاده شد. در این مطالعه، موش هایی که مبتلا به پوکی استخوان بودند، با ژلاتین ساخته شده از ماهی تیلاپیا درمان شدند. پوست این ماهی به جذب کلسیم و رشد استخوان در موش ها همراه بود؛ تصور می گردد که علت این موضوع، وجود آمینواسیدها در ترکیبات ژلاتین است.
3. سلامت مفاصل
بعضی تحقیقات نشان می دهند که ژلاتین به درد مفاصل ناشی از آرتروز (بیماری مفاصل ناشی از ساییدگی و پیری) و سایر شرایط مربوط به آن می تواند یاری کند.
حدس زده می گردد که ژلاتین به علت داشتن خواص ضد التهابی، می تواند درد مفاصل و علائم آن را تسکین دهد. بعضی مطالعات قدیمی تر نشان می دهند که ژلاتین علائم آرتروز و روماتیسم مفصلی (یک بیماری خودایمنی که باعث از بین رفتن مایع سینوویال محافظ اطراف مفاصل می گردد) را تسکین می دهد.
یک مطالعه آزمایشگاهی روی موش ها در سال 2020 نشان داد که ترکیب هیدروژل ژلاتین با ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA/یکی از انواع اسیدهای چرب امگا 3) در کند کردن پیشرفت آرتروز بهتر از EPA به تنهایی عمل می نماید. البته این نتیجه به علت این بود که ژلاتین باعث می شد EPA به تدریج آزاد گردد و نه یک باره.
4. سلامت روده
در یکی از مطالعات آزمایشگاهی، تاثیر پپتیدهای ژلاتین بر التهاب روده و میکروبیوم مورد آنالیز نهاده شد. در این مطالعه نشان داده شد که ژلاتین با متعادل کردن سیتوکین های مختلف، التهاب را سرکوب می نماید. در موش های آزمایشگاهی، ژلاتین توانست میکروبیوم روده را بهبود ببخشد و علائم کولیت از جمله التهاب روده را کاهش دهد.
عوارض ژلاتین چیست؟
زمانی که ژلاتین در اندازه معمول در غذاها مصرف گردد، ایمن است. با این حال، اگر دوزهای بیشتری از ژلاتین را مصرف کنید، ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. دوزهای زیاد ژلاتین (15 گرم در روز یا بیشتر) ممکن است باعث موارد زیر گردد:
- گلودرد
- متورم شدن لثه
- ایجاد زخم در دهان
مهم است بدانید که اطلاعات کمی در خصوص اثرات استفاده از ژلاتین به عنوان مکمل برای دوره های طولانی وجود دارد و درباره این مورد باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
بعلاوه از آنجایی که ژلاتین معمولا از حیوانات تهیه می گردد، برای استفاده به وسیله افرادی که وگان یا گیاه خوار هستند، مناسب نیست. افراد وگان و گیاه خوار باید در پی ژلاتین گیاهی باشند.
طرز استفاده از پودر ژلاتین
دوز مصرفی انواع ژلاتین فرق دارد؛ این موضوع به علت وجود اطلاعات و تحقیقات کم درباره آن است. اما در صورتی که می خواهید از پودر ژلاتین بهره ببرید، حتما به دستورالعمل ها و نکات نوشته شده روی بروشور راهنمای آن توجه کنید.
پودر ژلاتین در غذاهای مختلفی از جمله ژله، کیک و مارشمالو استفاده می گردد. بعلاوه از آن می توان برای درست کردن بعضی نوشیدنی ها و اسموتی ها، بستنی، سوپ و سس هم بهره ببرید.
اگر بیش از حد ژلاتین مصرف کنم چه اتفاقی می افتد؟
ژلاتین ماده سمی ای نیست، اما مصرف بیش از حد آن ممکن است مسائلی را برای شما ایجاد کند. ژلاتین برای بیشتر افراد بی خطر است و محدودیت مصرف برای آن وجود ندارد. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد در صورت مصرف بیش از 15 گرم ژلاتین در روز ممکن است عوارض جانبی از جمله گلودرد، تورم لثه ها و زخم های دهان برای شما ایجاد گردد.
از مکمل های ژلاتین به طور ایمن بهره ببرید. همواره دستورالعمل های توصیه شده را دنبال کنید و بدون مشورت با پزشک اقدام به کاری نکنید.
نحوه نگهداری از ژلاتین
نگهداری صحیح مکمل ها به حفظ کیفیت آن ها یاری بسیار زیادی می نماید. ژلاتین را باید در جای خشک و خنک (مانند انباری یا کابینت) و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.
مکمل های ژلاتین را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و بسته های ژلاتین را پس از باز کردن به خوبی ببندید. بعلاوه به محض تمام شدن تاریخ انقضای ژلاتین، آن را دور بریزید.
منابع ژلاتین
از آن جایی که ژلاتین از کلاژن تهیه می گردد و حاوی مواد مفید است، مصرف آن می تواند به بدن یاری کند. شما می توانید آن را به وسیله مواد غذایی دریافت کنید.
ژلاتین را می توان در ژله، کیک، مارشمالو و بعضی محصولات لبنی مختلف پیدا کرد. این ماده بعلاوه در بعضی از آبنبات های نرم مثل آدامس و شیرینی هایی مثل راحت الحلقوم وجود دارد.
بعلاوه می توانید ژلاتین را به بعضی غذاهای خانگی یا غذاهای پخته شده اضافه کنید. برای تهیه غذاهای مختلف می توانید از پودر ژلاتین یا ورق ژلاتین (مربع های کوچک و نازک ژلاتین) بهره ببرید. بعلاوه دقت کنید که از یک برند معتبر و از یک فروشگاه قابل اعتماد خرید می کنید.
با پودر ژلاتین چی درست کنیم؟
برای درست کردن بسیاری از دسرهای خوشمزه می توان از ژلاتین استفاده کرد. در ادامه طرز تهیه یک مدل چیزکیک خوشمزه با این ماده را به شما آموزش خواهیم داد:
| مواد لازم | اندازه |
| بیسکوییت (ساقه طلایی یا پتی بور) | 226 گرم |
| کره بدون نمک | 6 قاشق غذاخوری |
| آب سرد | یک چهارم پیمانه |
| پودر ژلاتین بدون طعم | یک قاشق غذاخوری |
| پنیر خامه ای | 453 گرم |
| پودر شکر | یک و یک دوم پیمانه |
| عصاره وانیل | 2 قاشق غذاخوری |
| خامه پرچرب و سرد | 2 پیمانه |
طرز تهیه
1.
ابتدا بیسکوئیت ها را به خوبی داخل همزن خرد و یک دست کنید (می توانید آن ها را داخل زیپ بگ ریخته و با وردنه روی آن ها بکوبید تا کاملا خرد شوند). سپس کره آب شده را به آن اضافه کنید و دوباره خوب هم بزنید تا خمیری نرم به دست آید.
2.
کف یک قالب کمربندی اندازهی روغن اسپری کنید یا با براش در حد چرب شدن روغن بمالید. بیسکوئیت را کف قالب ریخته و به یاری انتهای لیوان یا لیسک، به خوبی آن را پهن کنید (کمی فشار دهید تا بافت آن متراکم گردد).
3.
داخل یک ظرف جدا، آب را ریخته و ژلاتین را به آن اضافه کنید. هم بزنید تا خوب مخلوط شوند و بافت غلیظی پیدا کند. اجازه دهید 5 دقیقه بماند. سپس به مدت 20-30 ثانیه آن را داخل مایکروویو قرار دهید تا به مایع تبدیل گردد.
4.
در یک ظرف پنیر خامه ای را بریزید و شکر را از الک رد و به آن اضافه کنید. با همزن خوب هم بزنید تا مواد کاملا باهم ترکیب شوند و بافتی پف دار و خامه ای بگیرند. سپس وانیل را به مواد اضافه کنید و دوباره هم بزنید.
5.
در این مرحله خامه را به مواد اضافه کنید و با سرعت میانه همزن، هم بزنید. زمانی که خامه نزدیک به فرم گرفتن است، ژلاتین ولرم را به آن اضافه کنید و با سرعت تند همزن بزنید تا کاملا باهم ترکیب شوند.
6.
حالا مواد آماده شده را روی پایه بیسکوییتی بریزید و روی آن را کاملا صاف کنید. روی ظرف را با سلفون بپوشانید. قالب را حداقل برای یک ساعت یا یک شب داخل یخچال قرار دهید. و تمام؛ چیزکیک مجذوب کننده شما آمادست و می توانید آن را هرطور که دوست داشتید تزئین کنید (با شکلات، خرده بیسکوییت، انواع میوه ها و…) و نوش جان کنید.
حرف آخر
ژلاتین یک ماده تشکیل شده از کلاژن است که حاوی پروتئین ها و آمینواسیدهای مختلف است. این ماده مصارف دارویی و درمانی دارد، اما بیشترا برای تهیه غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
ژلاتین می تواند به سلامت پوست، استخوان و مفاصل، روده و بهبود سریع تر زخم ها یاری کند؛ اما همگی این ها بر اساس مطالعات آزمایشگاهی به دست آمده اند و تا به حال روی انسان ها تحقیقی صورت نگرفته است. یکی دیگر از منابع ژلاتین، مکمل ها هستند که بدون تجویز پزشک نباید مصرف شوند.
این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.
منبع: Simplyrecipes, Verywellhealth
منبع: دیجیکالا مگ